کاوش موضوع امام علی

علی ابن ابی‌طالب (ح. ۲۳ پیش از هجرت – ۴۰ قمری) امام اول تمامی شاخه‌های مذهب شیعه، خلیفهٔ چهارم از خلفای راشدین اهل سنت، و نیز پسرعمو و داماد محمد بود. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمهٔ زهرا و پدر حسن، حسین، محمد حنفیّه، زینب و ام کلثوم است. وی از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کم‌تر از پنج سال به‌عنوان خلیفه بر خلافت اسلامی، حکومت کرد. او در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است. اطلاعات قابل اعتماد دربارهٔ زندگی علی خیلی کم است و تنها می‌توان نمایی کلی از سرگذشت او ارائه کرد. بر اساس روایت منابع اسلامی که اغلب قرن‌ها پس از علی نوشته شده‌اند، در کودکی به دلیل بدهکار شدن پدر علی، محمد سرپرستی او را بر عهده گرفت. پس از دعوت محمد، علی در حدود ۹ تا ۱۱ سالگی از نخستین ایمان‌آورندگان به اسلام گشت؛ پذیرش دعوت او را در یوم الدار علناً اعلام کرد. گفته می‌شود در لیلة المبیت به هجرت محمد کمک کرد و محمد پس از مهاجرت به مدینه و ایجاد پیمان برادری بین مسلمانان، او را به عنوان برادر خویش انتخاب کرد. او در مدینه در اغلب جنگ‌ها پرچم‌دار سپاه اسلام بود و به دلاوری مشهور گشت. مسئلهٔ خلافت پس از محمد منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. گفته شده محمد در غدیر خم جملهٔ «هر که من ولی او هستم، این علی ولی او است» را به زبان آورده؛ اما مقصود او مورد اختلاف شیعه و سنی است. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب امامت و خلافت در خصوص علی شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی تفسیر می‌کنند. پس از درگذشت محمد، جمعی از مسلمانان در سقیفهٔ بنی‌ساعده گرد آمدند و بعد از مشورت با یکدیگر، با ابوبکر به‌عنوان خلیفه بیعت کردند. علی پس از شش ماه با ابوبکر بیعت کرد. او در دوران خلافت سه خلیفهٔ اول در جنگ‌ها شرکت نکرد و جز در مورد انتخاب خلیفهٔ سوم فعالیت سیاسی نداشت. البته هرگاه خلفای سه‌گانه می‌خواستند، در امور دینی، قضایی، و سیاسی به آن‌ها مشورت می‌داد. علی پس از کشته‌شدن عثمان، به خلافت برگزیده شد. دوران خلافتش با نخستین جنگ‌های داخلی اسلامی و شورش‌هایی نظیر شورش ایرانیان هم‌زمان بود. علی با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی به رهبری عایشه، طلحه، و زبیر در مکه که خواهان برگزاری شورا برای تعیین خلافت بودند و گروهی به رهبری معاویه در شام که انتقام خون عثمان را خواستار بودند. علی چهار ماه پس از خلافت در جمل گروه اول را شکست داد؛ اما سرانجامِ جنگ صفین با معاویه به لحاظ نظامی بی‌نتیجه بود و در اثر حکمیت، به لحاظ سیاسی ضد علی تمام شد. او در سال ۳۸ هجری با خوارج—که قبول حکمیت توسط علی را بدعت می‌دانستند و بر او شوریدند—در نهروان جنگید و پیروز شد. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی کشته و در خارج شهر کوفه دفن شد. بر اساس باور شیعه، بعدها حرم او و شهر نجف پیرامون مدفن او ساخته شد. علی‌رغم تأثیر اختلاف‌های مذهبی در تاریخ‌نگاری مسلمانان، منابع توافق دارند که علی شخصیتی عمیقاً مذهبی و سرسپرده به اسلام و حکومت عادلانه مطابق با قرآن و سنت بود. وی سخت‌گیرانه وظایف مذهبی را مراعات می‌کرد و از متاع دنیوی دوری می‌جست. برخی نویسندگان وی را فاقد مهارت و انعطاف‌پذیری سیاسی می‌دانند. تعداد زیادی از سخنان کوتاه علی، تبدیل به بخش‌هایی از فرهنگ عمومی اسلامی شده است و نویسندگان عرب‌زبان به فصاحت بی‌نظیر خطبه‌ها و سخنان علی اشاره کرده‌اند. از علی در نسخهٔ فعلی قرآن به صورت مستقیم نام برده نشده است ولی در منابع شیعه تا آغاز قرن چهارم هجری، بیش از سیصد آیه دربارهٔ علی و خاندانش که گفته شده پیش از تحریف قرآن بخشی از آن بوده‌اند، دیده می‌شود. علی در شماری از احادیث منسوب به محمد و خطبه‌های منسوب به خودش با عیسی مسیح مقایسه گردیده و «مسیح دوم» — در معنای منجی آخرالزمان — خطاب شده است.... بیشتر در ویکی پدیا